Cofnięcie pozwu o rozwód – czyli co gdy chcesz zmienić swoją decyzję o rozwodzie?
Decyzja o rozwodzie powinna być podjęta po gruntowanym przemyśleniu, biorąc pod uwagę skutki rozwodu. Niemniej jednak może się zdarzyć tak, że decyzja o rozwodzie, w tym wniesienie pozwu o rozwód do sądu, zostanie podjęta przez małżonków zbyt pochopnie. Są również sytuacje, w których to jeden z małżonków pod wpływem postępowania rozwodowego chce zmienić swoją decyzję i nie chce rozwodu. Są też takie stany faktyczne, w których oboje małżonków pod wpływem postępowania zmienia zdanie i chce dać sobie drugą szansę i ratować swoje małżeństwo.
Co wówczas? Czy decyzję o rozwodzie można zmienić, w konsekwencji czego cofnąć złożony do sądu pozew o rozwód? A jeśli tak, to na jakim etapie postępowania w sądzie jest to dopuszczalne? Czy wreszcie jak skutecznie cofnąć pozew o rozwód i od czego to zależy? Ja nazywam się Paulina Chebel, jestem adwokatem i zapraszam do lektury artykułu, w którym odpowiem na powyższe pytania.
Czy można cofnąć pozew o rozwód?
Co do zasady tak, małżonek, który wytoczył powództwo o rozwód, może następnie cofnąć taki pozew. Wszystko zależy od etapu postępowania, na którym dochodzi do cofnięcia pozwu o rozwód i rekacji pozwanego małżonka na pozew o rozwód. Możliwość cofnięcia pozwu o rozwód reguluje ogólna norma procesowa przepisu art. 203 k.p.c.
Cofnięcie pozwu o rozwód, a etap postępowania o rozwód, czyli do kiedy można cofnąć pozew o rozwód?
I. Cofnięcie pozwu o rozwód do czasu rozpoczęcia rozprawy rozwodowej
Zgodnie z ogólną normą procesową art. 203 § 1 k.p.c. pozew (w tym pozew o rozwód) może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy.
Tym samym do czasu rozpoczęcia rozprawy rozwodowej powódka/powód – czyli małżonek, który wniósł pozew o rozwód może cofnąć pozew o rozwód jednostronnie, tj. bez zezwolenia, zgody pozwanego małżonka. Niemniej poczynić należy tu zastrzeżenie, że pozew o rozwód strona powodowa może skutecznie cofnąć bez zgody pozwanego małżonka aż do rozpoczęcia rozprawy, jeżeli pozwany małżonek nie złoży żadnego stanowiska co do żądania pozwu rozwodowego, bądź też jego stanowisko będzie wyrażało się w żądaniu oddalenia powództwa o rozwód (czyli nie będzie wyrażał zgody na rozwód).Wówczas wystarczające dla cofnięcia pozwu o rozwód jest złożenie przez stronę powodową oświadczenia do sądu o cofnięciu pozwu o rozwód.
W innym wypadku, tj. gdy pozwany małżonek do tego czasu rozpoczęcia rozprawy o rozwód otrzyma odpis pozwu rozwodowego i wniesie odpowiedź na pozew, w której będzie żądał rozwiązania małżeństwa przez rozwód to wówczas bez jego zgody nie będzie możliwie skuteczne cofnięcie pozwu o rozwód przez małżonka, będącego stroną powodową. Bowiem jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 listopada 1983 r., sygn. akt III CZP 59/83 „Żądanie rozwodu przez pozwanego małżonka wyłącza dopuszczalność umorzenia postępowania na skutek cofnięcia pozwu o rozwód„. Jak wskazał SN w uzasadnieniu przedmiotowej uchwały ” Prawo pozwanego do żądania również orzeczenia rozwodu wyraźnie ustanawia przepis art. 439 k.p.c. Z przepisu tego wynika, że żądającym rozwodu może być nie tylko powód, lecz również pozwany. W wypadku zatem, gdy pozwany małżonek również żąda rozwodu, przedmiot procesu rozwodowego jest taki sam, jak gdyby rozwodu żądał powód. Rozróżnienie stron na powoda i pozwanego ma wówczas jedynie znaczenie zewnętrzne, a okoliczność, że pozew został wniesiony przez jednego z małżonków, zanim wniósł go drugi, nie umniejsza uprawnień małżonka pozwanego. Gdy pozwany żąda również orzeczenia rozwodu, mamy do czynienia z tożsamością procesu rozwodowego i powództwo wytoczone przeciwko niemu jest w rzeczywistości także jego własnym powództwem. Specyfika sytuacji, jaka powstaje w pozwie rozwodowym na skutek zgłoszenia żądania orzeczenia rozwodu przez małżonka pozwanego, rzutuje na zakres stosowania art. 203 § 1 k.p.c. w postępowaniu odrębnym o rozwód. Cofnięcie pozwu w takiej sytuacji przez powoda nie może powodować umorzenia postępowania (art. 355 § 1 k.p.c.), aktualne bowiem pozostaje nadal żądanie orzeczenia rozwodu zgłoszone przez stronę pozwaną, które to żądanie wymaga merytorycznego rozstrzygnięcia. Artykuł 203 § 1 k.p.c. może zatem mieć w postępowaniu odrębnym w sprawach o rozwód zastosowanie jedynie w takim zakresie, w jakim nie pozostaje w sprzeczności z przepisami szczególnymi zawartymi w przepisach tego postępowania odrębnego, a zwłaszcza z przepisem art. 439 k.p.c. W szczególności nie byłoby przeszkód do umorzenia postępowania w omawianym stanie faktycznym, gdyby pozwana nie tylko nie żądała orzeczenia rozwodu, lecz wnosiła o oddalenie powództwa, chyba że stałyby temu na przeszkodzie okoliczności wskazane w art. 203 § 4 k.p.c”.
Czyli jeżeli np. żona złożyła pozew o rozwód do sądu i chce skutecznie go cofnąć, a pozwany mąż w odpowiedzi na pozew także żąda rozwiązania małżeństwa przez rozwód, to wówczas sprawa o rozwód będzie się toczyć, chyba, że pozwany wyrazi zgodę na cofnięcie pozwu o rozwód przez żonę.
W jaki sposób cofnąć pozew o rozwód?
Gdy małżonek, który wytoczył powództwo o rozwód, chce następnie cofnąć pozew o rozwód musi złożyć stosowne oświadczenie sądowi do czasu rozpoczęcia rozprawy rozwodowej. Zatem takie oświadczenie należy złożyć na samym początku rozprawy, tj. bezpośrednio po wywołaniu sprawy i sprawdzeniu obecności. Może również przed wyznaczonym terminem rozprawy wysłać do sądu w dwóch egzemplarzach takie oświadczenia o cofnięciu pozwu o rozwód na piśmie z uzasadnieniem dlaczego powód decyduje się na cofnięcie pozwu.
W razie cofnięcia pozwu o rozwód poza rozprawą (na piśmie), jeżeli nie ma konieczności wyrażenia zgody przez pozwanego małżonka na cofnięcie pozwu o rozwód, przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego małżonka.
Małżonek pozwany może wówczas w terminie dwóch tygodni złożyć wniosek o przyznanie kosztów, które poniósł.
W innym wypadku, gdy zgoda pozwanego małżonka jest konieczna, czyli wówczas gdy pozwany małżonek żąda orzeczenia rozwodu, wówczas przewodniczący wzywa go do złożenia oświadczenia czy wyraża zgodę na cofnięcie pozwu o rozwód.
Co w sytuacji, gdy pozwany małżonek nie złoży oświadczenia czy wyraża zgodę czy nie, na cofnięcie pozwu o rozwód?
Niezłożenie przez pozwanego małżonka oświadczenia w tym przedmiocie w terminie wyznaczonym przez sąd, uważa się za wyrażenie zgody na cofnięcie pozwu o rozwód przez małżonka, będącego stroną powodową postępowania w sądzie.
II. Cofnięcie pozwu po rozpoczęciu rozprawy rozwodowej
Po rozpoczęciu rozprawy rozwodowej, powód/powódka, czyli małżonek, który wytoczył powództwo o rozwód, może cofnąć pozew o rozwód jedynie za zgodą pozwanego małżonka, tj. skuteczność cofnięcia pozwu o rozwód zależy od zgody pozwanego małżonka. Na tym etapie postępowania, tj. po rozpoczęciu rozprawy – w trakcie jej trwania, czy na kolejnym terminach rozpraw, cofnięcie pozwu o rozwód bez zezwolenia pozwanego małżonka nie jest skuteczne.
III. Po wydaniu wyroku rozwodowego przez sąd I instancji, ale przed jego uprawomocnieniem się
Jeżeli małżonek, który wytoczył powództwo o rozwód, chce cofnąć pozew o rozwód po wydaniu wyroku rozwodowego przez sąd I instancji, ale przed jego uprawomocnieniem się, to wówczas tak jak zostało to wskazane powyżej do skutecznego cofnięcia pozwu o rozwód, konieczna jest również zgoda pozwanego małżonka.
Podobnie zgoda pozwanego będzie niezbędna dla skuteczności cofnięcia pozwu o rozwód, w sytuacji gdy powód, chce cofnąć pozew o rozwód po złożeniu apelacji od wyroku rozwodowego.
Czy sąd może nie uwzględnić oświadczenia o cofnięciu pozwu o rozwód?
Tak. Podstawą jest art. 203 § 4 k.p.c., zgodnie z którym sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Tytułem przykładu można sobie wyobrazić stan faktyczny, w którym strona powodowa, cofa pozew o rozwód, będąc do tego zmuszona szantażem, groźbami drugiego pozwanego małżonka.
Jakie są skutki cofnięcia pozwu o rozwód?
Cofnięcie pozwu jest czynnością procesową, którą powód odwołuje powództwo. Cofnięcie pozwu o rozwód jest wyrazem rezygnacji z kontynuowania sprawy o rozwód. Procesowym skutkiem skutecznego cofnięcia pozwu o rozwód jest po pierwsze, umorzenie toczącego się postępowania rozwodowego. Postanowienie sądu o umorzeniu postępowania o rozwód, po uprawomocnieniu się kończy sprawę o rozwód. Postanowienie to zaskarżalne zażaleniem do sądu drugiej instancji, jako kończące postępowanie.
Skuteczne cofnięcie pozwu o rozwód już po wydaniu wyroku rozwodowego, powoduje konieczność jego uchylenia. Zgodnie z art. 332 § 2 k.p.c. w przypadku cofnięcia pozwu przed uprawomocnieniem się wyroku albo przedstawieniem akt z apelacją sądowi drugiej instancji, sąd pierwszej instancji postanowieniem uchyli swój wyrok i umorzy postępowanie, jeżeli uzna takie cofnięcie za dopuszczalne.
Zgodnie z art. 203 § 2 k.p.c. Pozew skutecznie cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.
Co z opłatą sądową uiszczoną od pozwu o rozwód w razie cofnięcia pozwu o rozwód?
To zależy od tego na jakim etapie postępowania strona powodowa dokonuje cofnięcia pozwu o rozwód.
Jeżeli pozew o rozwód zostanie cofnięty przed wysłaniem odpisu pozwu pozwanemu małżonkowi
Jeżeli pozew o rozwód zostanie cofnięty przed wysłaniem odpisu pozwu pozwanemu małżonkowi, wówczas sąd z urzędu zwraca powodowi całą uiszczoną opłatę sądową od pozwu o rozwód – czyli kwotę 600 zł na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przy czym dodatkowo tą opłatę zwracaną obniża się o kwotę równą opłacie minimalnej w wysokości 30 zł.
Jeżeli pozew o rozwód zostanie cofnięty przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana, czyli już po wysłaniu odpisu pozwu pozwanemu małżonkowi
Jeżeli pozew o rozwód zostanie cofnięty przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana, czyli już po wysłaniu odpisu pozwu pozwanemu małżonkowi, wówczas sąd z urzędu zwraca stronie powodowej połowę uiszczonej opłaty od pozwu o rozwód – czyli kwotę 300 zł na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przy czym dodatkowo tą opłatę zwracaną obniża się o kwotę równą opłacie minimalnej w wysokości 30 zł.
Jeżeli pozew o rozwód zostanie cofnięty na skutek pojednania się stron przed sądem I instancji albo przez sądem II instancji
Jeżeli pozew o rozwód zostanie cofnięty na skutek pojednania się stron przed sądem I instancji wówczas sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód. W razie pojednania się stron przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, zwraca się połowę uiszczonej opłaty od apelacji na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przy czym dodatkowo tą opłatę zwracaną obniża się o kwotę równą opłacie minimalnej w wysokości 30 zł.
W razie jakichkolwiek pytań, jestem do Państwa dyspozycji,
Adwokat Paulina Chebel
