Ile kosztuje mediacja?

Koszty mediacji – ile kosztuje mediacja?

W cyklu artykułów ukazujących się na blogu Kancelarii pt. „Mediacje w sprawach rodzinnych” publikowane są artykuły z zakresu najważniejszych kwestii związanych z mediacją w sprawach rodzinnych. Ja nazywam się Paulina Chebel, jestem adwokatem i zapraszam do zapoznania się z niniejszym artykułem, w którym opisuję jak kształtują się koszty mediacji, co składa się na koszty mediacji, jak wyglądają koszty mediacji sądowej, a koszty mediacji umownej (pozasądowej)?

Co składa się na koszty mediacji?

Zgodnie z art. 1835  § 1 k.p.c. mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia.

Tym samym na koszty mediacji składa się:

I. Wynagrodzenie mediatora oraz 

II. Wydatki mediatora związane z przeprowadzeniem mediacji.

Koszty mediacji różnią się w zależności od rodzaju mediacji, tj. od tego czy jest to mediacja umowna czy sądowa.

Koszty w mediacji sądowej – ile wynoszą?

Koszty mediacji sądowej, tj. takiej do której strony za zgodą zostały skierowane na podstawie postanowienia sądu uregulowane są rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz.U. 2016 poz. 921). W drodze rozporządzenia uregulowano wysokość wynagrodzenia mediatora, w tym stałego mediatora, za prowadzenie postępowania mediacyjnego wszczętego na podstawie skierowania sądu i wydatki mediatora, w tym stałego mediatora, podlegające zwrotowi, biorąc pod uwagę rodzaj sprawy i wartość przedmiotu sporu oraz sprawny przebieg postępowania mediacyjnego, a także niezbędne wydatki związane z prowadzeniem mediacji.

Wskazane rozporządzenie określa:

  • wysokość wynagrodzenia mediatora, w tym stałego mediatora, za prowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawach cywilnych wszczętego na podstawie skierowania sądu i
  • wydatki mediatora podlegające zwrotowi.

 

Tym samym koszty mediacji sądowej, tj. ze skierowania sądu są stałe, określone zgodnie z rozporządzeniem MS z dnia 20 czerwca 2016 r. Przysługujące mediatorowi wynagrodzenie i zwrot wydatków związane z prowadzeniem mediacji nie mogą być wyższe niż określone w przepisach wskazanego rozporządzenia.

JAK ROZPORZĄDZENIE REGULUJE WYNAGRODZENIE I ZWROT WYDATKÓW PRZYSŁUGUJĄCYCH MEDIATOROWI W MEDIACJI SĄDOWEJ?

WYNAGRODZENIE MEDIATORA W MEDIACJI SĄDOWEJ

Wysokość wynagrodzenia mediatora została określona w zależności od tego, czy mamy do czynienia ze sprawą o prawa majątkowe – taką sprawą będzie np. sprawa o alimenty, czy też sprawa o podział majątku wspólnego małżonków, (czy też sprawy o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić), czy ze sprawą o prawa niemajątkowe – taką sprawą będą np. sprawy o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

WYNAGRODZENIE MEDIATORA W SPRAWACH O PRAWA MAJĄTKOWE

W sprawach o prawa majątkowe wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150 złotych i nie więcej niż 2000 złotych za całość postępowania mediacyjnego.

W sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić wynagrodzenie mediatora za prowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi za pierwsze posiedzenie 150 złotych, a za każde kolejne – 100 złotych – łącznie nie więcej niż 450 złotych.

WYNAGRODZENIE MEDIATORA W SPRAWACH O PRAWA NIEMAJĄTKOWE 

W sprawach o prawa niemajątkowe wynagrodzenie mediatora za prowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi za pierwsze posiedzenie 150 złotych, a za każde kolejne – 100 złotych, łącznie nie więcej niż 450 złotych.

WYDATKI MEDIATORA ZWIĄZANE Z PRZEPROWADZENIEM MEDIACJI SĄDOWEJ 

Nadto, jak zostało wskazane na koszty mediacji składają się wydatki mediatora, poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji. One również zostały uregulowane w rozporządzeniu MS z dnia 20 czerwca 2016 r. 

I tak na podstawie rozporządzenie MS z dnia 20 czerwca 2016 r. zwrotowi mediatorowi, podlegają udokumentowane i niezbędne wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji na pokrycie kosztów:

1) przejazdów – w wysokości i na warunkach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, tj. zwrot kosztów dojazdu na mediację należy rozliczać zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. 2013 poz. 167).

2) wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego – w wysokości nieprzekraczającej 70 złotych za jedno posiedzenie;

3) korespondencji – w wysokości nieprzekraczającej 30 złotych.

Podkreślić należy, że mediatorowi należy się wynagrodzenie niezależnie od tego, czy mediacja zakończy się zawarciem przez strony ugody, czy nie. Jak zostało to wskazane powyżej mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia.

W razie nieprzystąpienia stron do mediacji, mediatorowi przysługuje zwrot poniesionych wydatków w wysokości nieprzekraczającej 70 złotych.

KONIECZNOŚĆ DOLICZENIA PODATKU VAT, JEŻELI MEDIATOR JEST PODATNIKIEM PODATKU VAT

Wynagrodzenie mediatora, będącego podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług, określone powyżej oraz wydatki mediatora, o których mowa powyżej podwyższa się o obowiązującą stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług. Zatem wskazane poniżej kwoty w rozporządzeniu MS z dnia 20 czerwca 2016 r.  są kwotami netto, a to znaczy, że jeśli mediator jest podatnikiem podatku VAT, to do tych kwot należy doliczyć jeszcze podatek VAT w wysokości 23%.

Kogo obciążają koszty mediacji sądowej?

Zasadą jest, że koszty mediacji sądowej, tj. wynagrodzenie mediatora i zwrot wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, wskazanych powyżej obciążają w całości strony mediacji. Co do zasady strony zobowiązane są do pokrycia kosztów mediacji po połowie, choć mogą również uzgodnić inny zakres rozliczeń kosztów mediacji, np. że koszty mediacji w całości pokrywa jedna ze stron mediacji. Zgodnie z art. 183 § 2 k.p.c. zasadą jest, że należności powyższe mediator pobiera bezpośrednio od stron, bez udziału sądu. W praktyce na samym początku mediacji mediator w tzw. monologu mediatora, określając zasady mediacji, na których będzie opierać się postępowanie mediacyjne i przebieg spotkania mediacyjnego, wskazuje również na zasadę odpłatności mediacji, pytając czy strony wyrażają na to zgodę i dokonają płatności. Strony mediacji pokrywają koszty mediacji, tj. wynagrodzenie mediatora oraz wydatki mediatora na podstawie wystawionego przez mediatora rachunku lub faktury. W praktyce rozliczenia te mają miejsce na początku przystąpienia do mediacji. 

Zasada wynikająca z art. 183 § 2 k.p.c. została wprowadzona nowelizacją KPC z 4 lipca 2019 r. i w obecnym brzmieniu obowiązuje od 7 listopada 2019 r. Wprowadzona zmiana miała na celu odciążenie sądu od rozliczania kosztów mediacji. 

Czy mediatorowi należy się wynagrodzenie i zwrot kosztów mediacji nawet gdy strony nie zawrą ugody?

Tak. Pamiętać należy, że koszty mediacji, tj. wynagrodzenie mediatora oraz zwrot wydatków poniesionych przez mediatora należy się mediatorowi za przeprowadzenie postępowania mediacyjnego bez względu na jego wynik, tzn. niezależnie od tego, czy strony mediacji dojdą do porozumienia czy też nie. W konsekwencji czego strony mediacji są zobowiązane pokryć koszty mediacji w całości, co do zasady po połowie bez względu czy mediacja zakończy się ugodą czy nie. 

W jaki sposób rozliczane są koszty mediacji sądowej w postępowaniu sądowym między stronami?

JAK ROZLICZANE SĄ KOSZTY MEDIACJI W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM GDY MEDIACJA SĄDOWA NIE DOPROWADZI DO UGODY?

Zgodnie z art. 981 § 1 k.p.c. koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd zaliczane są do niezbędnych kosztów procesu. Jeśli wskutek mediacji nie zostanie zawarta ugoda, koszty mediacji co do zasady rozlicza się pomiędzy stronami według zasady, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, tj. koszty procesu, do których właśnie zaliczane są koszty mediacji sądowej. 

JAK ROZLICZANE SĄ KOSZTY MEDIACJI W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM GDY MEDIACJA SĄDOWA ZAKOŃCZY SIĘ UGODĄ?

Zgodnie z art. 1041 k.p.c. koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd i zakończonej ugodą znosi się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej. Co to oznacza? To, że strony ponoszą koszty mediacji po połowie, niemniej mogą w ugodzie ustalić inne zasady pokrycia kosztów mediacji, np. że pokryje je jedynie jedna strona. 

Co w sytuacji, gdy strona/strony zwolnione są od kosztów sądowych?

Wyjątkiem od wskazanej powyżej zasady, że należności powyższe mediator pobiera bezpośrednio od stron jest sytuacja gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a strona niezwolniona od kosztów nie wypłaciła mediatorowi tych należności w całości. Bowiem wskazać należy, że strona w postępowaniu na zasadach ogólnych może złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie obejmującym koszty mediacji sądowej, tj. prowadzonej na skutek skierowania stron przez sąd. W sytuacji gdy jedna ze stron jest zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora zasadą jest, że w takiej sytuacji koszty mediacji w całości ponosi druga strona (niezwolniona od kosztów sądowych). Pojawia się zatem pytanie co gdy strona niezwolniona od kosztów sądowych nie chce uregulować kosztów mediacji w całości czy też w części. Sytuację tą reguluje art. 183 § 2 k.p.c. zgodnie z którym wówczas to Sąd ustala koszty mediacji i przyznaje je mediatorowi.

Koszty mediacji prywatnej (umownej) – ile wynoszą?

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. odnosi się wyłącznie do tzw. mediacji sądowej, tj. ze skierowania sądu.W wypadku tzw. mediacji prywatnej (umownej), wynagrodzenie mediatora zostaje określone w tzw. umowie mediatorskiej zawartej między mediatorem, a stronami sporu, poddanego pod mediację. 

W jaki sposób rozliczane są koszty mediacji umownej w postępowaniu sądowym między stronami?

Jeżeli mediacja była prowadzona na podstawie takiej umowy mediatorskiej (tzw. mediacja umowna, prywatna, pozasądowa) i strony nie zawarły ugody, to wówczas jeżeli postępowanie cywilne zostało wszczęte w ciągu trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji, która nie została zakończona ugodą albo w ciągu trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia ugody przez sąd, do niezbędnych kosztów procesu zalicza się także koszty mediacji w wysokości nieprzekraczającej czwartej części opłaty w konkretnej sprawie.

Adwokat, mediator Paulina Chebel