Mediacje w sprawach rodzinnych – jak je rozpocząć?
W cyklu „Mediacje w sprawach rodzinnych” dziś zapraszam na kolejny artykuł na blogu, dotyczący odpowiedzi na pytanie 
jak rozpocząć mediacje w sprawie rodzinnej? Często bowiem pojawia się wątpliwość czy mediację można wszcząć i prowadzić jeszcze przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego, a jeśli tak, to jak ją zacząć?
Zgodnie z art. 1831 § 2 k.p.c. mediacja może być prowadzona w dwóch trybach, na podstawie:
I. postanowienia sądu kierującego strony do mediacji albo
II. umowy stron o mediację
Z punktu widzenia etapu, na którym mediacja jest prowadzona, do mediacji może dojść jeszcze przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego albo już w toku toczącego się postępowania w sądzie, przy czym
- mediacja przedsądowa, może być prowadzona wyłącznie na podstawie umowy stron, z inicjatywy jednej z nich lub obydwu,
- mediacja w toku postępowania sądowego, może być prowadzona także przez skierowanie stron do mediacji, oczywiście po wyrażeniu przez strony zgody na mediację.
Ad. I. Mediacja sądowa, czyli mediacja na skutek skierowania przez sąd 
Zgodnie z art. 183 8 § 1 k.p.c. Sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania.
Na mediacje strona musi zawsze wyrazić zgodę
Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
Jeżeli strony nie dokonały wyboru osoby mediatora, sąd, kierując strony do mediacji, wyznacza mediatora mającego odpowiednią wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach danego rodzaju, biorąc pod uwagę w pierwszej kolejności stałych mediatorów.
Mediator ma prawo do zapoznania się z aktami sprawy, chyba że strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyrazi zgody na zapoznanie się mediatora z aktami.
Po skierowaniu stron do mediacji, przewodniczący niezwłocznie przekazuje mediatorowi dane kontaktowe stron oraz ich pełnomocników, w szczególności numery telefonów i adresy poczty elektronicznej, o ile je posiadają.
Ad. II. Mediacja umowna (pozasądowa)
a) Umowa o mediację
Umowa o mediację może być zawarta jeszcze przed powstaniem sporu. Wówczas taka umowa zawiera w swojej treści odpowiedni zapis umowny tzw. zapis na mediację, zgodnie z którym strony zobowiązują się, że w przypadku sporu, skierują sprawę do mediacji.
W umowie o mediację strony określają w szczególności:
- przedmiot mediacji,
- osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora
Ważne jest to, że:
Umowa o mediację może być także zawarta w trakcie sporu między stronami przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek o mediację do mediatora.
b) Wniosek o przeprowadzenie mediacji
Wniosek o przeprowadzenie mediacji zawiera:
- oznaczenie stron,
- dokładnie określone żądanie,
- przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie,
- podpis strony oraz
- wymienienie załączników.
Jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, do wniosku dołącza się odpis tej umowy.
Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
Mimo doręczenia wniosku o przeprowadzenie mediacja nie zostanie wszczęta, jeżeli:
1) stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji;
2) strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji;
3) strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora;
4) strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.
Tym samym podkreślić jednocześnie ponownie należy, że podstawową zasadą mediacji jest jej dobrowolność. Zgodnie bowiem z art. 183 1 § 1 k.p.c. Mediacja jest dobrowolna. Tym samym przeprowadzenie mediacji zarówno w toku toczącego się postępowania sądowego, jak i przed jego wszczęciem wymaga wyraźnej zgody drugiej strony.
Czyli małżonek, chcąc rozpocząć mediację w sprawie rodzinnej np. dotyczącej władzy rodzicielskiej, alimentów, ustalenia kontaktów z dzieckiem jeszcze przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego może złożyć do mediatora wniosek o przeprowadzenie mediacji z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiemu małżonkowi. Mediacja jest całkowicie dobrowolna, tzn. że małżonek, który otrzyma odpis wniosku musi wyrazić zgodę na przeprowadzenie mediacji.
Wreszcie wniosek o przeprowadzenie mediacji mogą również złożyć małżonkowie wspólnie, wyrażając zgodę na mediację.
W razie jakichkolwiek pytań jestem do Państwa dyspozycji.
Adwokat Paulina Chebel
