„Nie stać mnie na tak wysokie alimenty”
czyli jak wykazać możliwości zarobkowe rodzica w sprawie o alimenty?
Zgodnie z art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Wysokość alimentów na dziecko zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego do alimentów rodzica
Zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
W orzecznictwie podkreśla się, że Sąd w postępowaniu o alimenty bada możliwości zarobkowe rodziców dziecka. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1987 r., sygn. akt II CZP 91/86 „rozpoznając sprawę o alimenty sąd powinien wykazać szczególną aktywność w gromadzeniu i przeprowadzaniu dowodów w celu prawidłowego ustalenia rzeczywistych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego”.
Powstaje pytanie jak rozumieć przesłankę, od której zależy wysokość alimentów na dziecko w postaci zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego rodzica. Co to oznacza w praktyce? Czy wystarczające będzie ustalenie możliwości zarobkowych pozwanego rodzica w oparciu jedynie o przedstawione przez niego np. zaświadczenie o dochodach? Nie zawsze. Bowiem często okazuje się, że z zaświadczenia o zarobkach, które przedkłada Pozwany o alimenty rodzic, wynika, że mimo dużych kwalifikacji zawodowych, Pozwany osiąga jedynie minimalne wynagrodzenie.
Z art. 135 § 1 k.r.o jest mowa nie tylko o aktualnych zarobkach, które mogą wynikać np. z zaświadczeń o dochodach, ale o możliwościach zarobkowych. Jak wskazuje się w orzecznictwie: „Zasadne i zgodne z treścią art. 135 k.r.o. – jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie (orzeczenie SN z dnia 9 stycznia 1959 r. 3 CR 212/59, wyrok SN z dnia 16 maja 1975 r., sygn. akt III CRN 48/75).
Tym samym nie chodzi tu jedynie o uzyskiwane przez rodzica dochody, które często w postępowaniach sądowych o alimenty są przez pozwanych rodziców zaniżane, w postaci próby wykazywania osiągania dochodu jedynie na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę czy też często są po prostu nie wykazywane przez fakt pracy „na czarno”. Zatem wysokość alimentów nie zawsze jest określana tylko i wyłącznie na podstawie wykazywanych aktualnie zarobków rodzica, gdyż te często mogą nie mieć pokrycia w rzeczywistości i mieć na celu jedynie chęć płacenia niższych alimentów. W takich sytuacjach w postępowaniu sąd będzie badał jakie dochody osoba zobowiązana mogłaby uzyskać przy wykorzystaniu w pełni swoich możliwości zarobkowych z uwzgędnieniem jej wieku, wykształcenia, doświadczenia zawodowego, posiadanych kwalifikacji, średnich płac w danym zawodzie. Zatem możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego rodzica określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody jeśli widać od razu, że są one zaniżone.
Przykład:
Jeśli rodzic dziecka wykonuje pracę na stanowisku nieodpowiadającym jego wykształceniu i możliwościom zarobkowym, wykazując, że zarabia minimalną krajową, będąc z wykształcenia np. informatykiem, tj. mógłby z racji wykształcenia starać się o lepiej płatną pracę, albo wykonuje pracę w niepełnym wymiarze pracy w sytuacji gdy praca w pełnym wymiarze godzin jest dostępna na rynku dla osób z jego wykształceniem to wówczas sąd może ustalić, że możliwości zarobkowe takiego rodzica są dużo większe aniżeli deklaruje i ustalić je na poziomie takim, jaki taki rodzic mógłby uzyskiwać gdyby wykonywał pracę przy dołożeniu starań zgodnie ze swoimi kwalifikacjami i przy pełnym i właściwym wykorzystaniu swoich sił i umiejętności.
Stąd jeżeli rodzic będzie wykazywał niskie dochody, nieadekwatne do jego wykształcenia i możliwości zarobkowych to wówczas sąd będzie brał pod uwagę nie wykazywane przez niego niskie jego aktualne zarobki, tylko jego możliwości zarobkowe, czyli to, że może zarabiać więcej, tak aby zaspokajane były usprawiedliwione potrzeby dziecka. Bowiem rodzic, na którym ciąży obowiązek alimentacyjny wobec swoich dzieci powinien w pełni wykorzystywać swoje siły, kwalifikacje i uzdolnienia w celu uzyskiwania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb swoich dzieci.
Należy podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem rodzice zobowiązani są do dzielenia się z dzieckiem nawet gdy ich dochody są niewielkie. Nadto przy ustalaniu możliwości zarobkowych zobowiązanego do alimentacji rodzica sąd może również brać pod uwagę dochody z różnych innych źródeł czy też posiadany majątek przez rodzica dziecka.
Ukrywanie czy zaniżanie zarobków przez rodziców pozwanych o alimenty to niestety jednak częsta praktyka. Co może wówczas zrobić strona dochodząca alimentów?
Jakie wnioski dowodowe można zgłosić w postępowaniu sądowym na wykazanie możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica zobowiązanego do alimentów na dziecko?
Zgodnie z art. 248 § 1 k.p.c. zasadą jest, że każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy.
Tym samym już np. w pozwie o alimenty warto złożyć odpowiednie wnioski dowodowego aby Sąd zobowiązał Pozwanego rodzica w sprawie o alimenty do przestawienia w oznaczonym terminie i miejscu dokumenty znajdujące się w jego posiadaniu i stanowiące dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. faktu jego możliwości zarobkowych i majątkowych.
Jakie to mogą być dokumenty:
I. Aktualne zaświadczenie od pracodawcy o wysokości osiąganego dochodu
Wniosek dowodowy w postaci przeprowadzenia dowodu z dokumentu w postaci aktualnego zaświadczenia od pracodawcy o wysokości dochodu rodzica zobowiązanego do alimentacji, tj. aby Sąd zobowiązał pozwanego o alimenty rodzica do przedłożenia:
- aktualnego zaświadczenia o zarobkach od pracodawcy określającego wysokość dochodu z ostatnich 6/12 miesięcy kalendarzowych, ze wskazaniem wynagrodzenia netto oraz brutto oraz wszystkich składników wynagrodzenia w postaci dodatków, premii
Jeżeli zobowiązany prowadzi działalność gospodarczą to wówczas można wnosić o przestawienie np. książki przychodów i rozchodów.
II. Deklaracje podatkowe
Ponadto można wnosić, aby Sąd zobowiązał pozwanego rodzica do przedstawienia zeznań o wysokości osiągniętego dochodu, np. PIT-37 np. za okres dwóch ostatnich lat
Ewentualnie na wypadek nieprzedłożenia dokumentów przez Pozwanego, można wnosić o zwrócenie się przez Sąd do pracodawcy Pozwanego oraz do Urzędu Skarbowego celem uzyskania odpowiednio zaświadczenia o dochodach oraz zeznań podatkowych.
Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. I na tej samej samej podstawie Sąd oceni, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu.
III. Dokumenty kredytowe/wydruki z rachunków bankowych
Jeżeli pozwany rodzic dziecka zaciągnął niedawno wysoki kredyt, a można spróbować również złożyć odpowiedni wniosek, aby Sąd zwrócił się do określonego Banku o przedłożenie do akt dokumentów kredytowych. Często bowiem z takich dokumentów okazuje się jakie zaświadczenia o dochodach zostały złożone do banku i jakie są rzeczywiste dochody osoby zobowiązanej do alimentacji.
IV. Informacje z właściwego Urzędu Pracy
Sąd również może oprzeć swoje ustalenie dotyczące możliwości zarobkowych rodzica w oparciu o informacje z właściwego Urzędu Pracy, w przedmiocie ofert pracy osób z kwalifikacjami, wykształceniem zawodowym takich jak ma rodzic zobowiązany do alimentacji, w tym o wysokości wynagrodzenia.
V. Zdjęcia z portali społecznościowych
Zdjęcia, screen z portali społecznościowych, gdzie czasami wrzuca się zdjęcia, oznacza jakie miejscowości, gdzie był np. pozwany rodzic na wakacjach może prowadzić do wniosku o istnieniu jednak wyższych dochodów niż deklarowane przez pozwanego o alimenty rodzica i z których wynika wysoki poziom życia zobowiązanego do alimentów na dziecko.
Być może rodzic dysponuje jakimiś zaświadczeniami o ukończonych kursach, kwalifikacjach drugiego rodzica, który twierdzi, że nie ma kwalifikacji, co można byłoby wykorzystać jako dowód w Sądzie.
Są to jedynie możliwości wniosków dowodowych, których zasadność i skuteczność złożenia będzie zależała od stanu faktycznego danej sprawy.
W razie pytań, pozostaję do Państwa dyspozycji,
Adwokat Paulina Chebel
