Utrudnianie kontaktów rodzica z dzieckiem - Paulina Chebel

Utrudnianie kontaktów rodzica z dzieckiem.

Co gdy rodzic utrudnia Ci kontakty z dzieckiem?

Zgodnie z art. 113 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Jeżeli dziecko przebywa stałe u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy (art. 113¹§1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Niestety zdarzają się sytuacje, w których rodzic, nie mając żadnych realnych podstaw by odmówić wydania dziecka na kontakt jednak kontakt ten utrudnia, nie respektując orzeczeń sądu w tym przedmiocie. Wskazać należy, że praktykę uchylania się od realizowania kontaktów rodzica z dzieckiem z powołaniem się na trudno abstrakcyjne narażenie, nieweryfikowalne okoliczności, bez konkretnego zagrożenia uznać należy za szkodliwą dla dziecka i sprzeczną z jego dobrem, podczas gdy punktem wyjścia powinno być właśnie dobro dziecka, gdyż Kodeks rodzinny i opiekuńczy wprowadza dobro dziecka jako nadrzędną zasadę także w zakresie kontaktów rodziców z dzieckiem.

Co w takiej sytuacji może zrobić uprawniony do kontaktu z dzieckiem rodzic? Jakie możliwości daje w takich sytuacjach prawo? Jakie rozwiązanie przewiduje? Jakie masz instrumenty prawne by z tym walczyć?

Nazywam się Paulina Chebel, jestem adwokatem i zapraszam do lektury artykułu na ten temat.

Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem

Rodzice, kierując się dobrem dziecka powinni dla dziecka starać się ze sobą rozmawiać, wyjaśniać wątpliwie kwestie i przede wszystkim respektować dokonanie ustalenia w przedmiocie kontaktów, wynikające z orzeczeń sądu czy zwartych ugód. Jeżeli rozmowy takie nie przynoszą żadnego rezultatu, to prawo przewiduje w takiej sytuacji konkretne mechanizmy, rozwiązania prawne, które mają na celu doprowadzenie do wykonywania tych kontaktów, w tym możliwość wszczęcia postępowania na drodze sądowej mającego na celu nałożenie sankcji pieniężnych za naruszenie obowiązków w przedmiocie utrudniania kontaktów z dzieckiem.

W pierwszej kolejności zaznaczę, że aby móc skorzystać z tego postępowania o wykonywanie kontaktów należy najpierw takie kontakty z dzieckiem mieć uregulowane na drodze formalnej, tj. na drodze postępowania sądowego w postaci orzeczenia sądu, czy w formie ugody sądowej albo ugody zawartej przed mediatorem.

Jeżeli kontakty nie są uregulowane formalnie to wówczas najpierw trzeba postarać się o uregulowanie ich w drodze ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem bądź jeżeli rodzice nie są w stanie dojść do żadnego porozumienia to wówczas w tej kwestii pozostaje droga postępowania sądowego i uzyskanie orzeczenia sądu.

Co może zrobić rodzic, któremu kontakty z dzieckiem, które są uregulowane np. w orzeczeniu sądowym są uniemożliwiane bądź utrudniane przez rodzica, pod którego pieczą jest dziecko?

Utrudnianie wykonania orzeczenia w przedmiocie kontaktów lub też ugody może być podstawą do wszczęcia postępowania wykonawczego uregulowanego w art. 598¹⁵–598²¹ kodeksu postępowania cywilnego. Zatem jeżeli kontakty rodzica z dzieckiem zostały formalnie ustalone, ale postanowienia tych ustaleń formalnych następnie nie są respektowane przez rodzica, pod którego pieczą pozostaje dziecko, to wówczas uprawniony do kontaktów z dzieckiem drugi rodzic może podjąć odpowiednie kroki prawne na drodze postępowania sądowego, wszczynając postępowanie poprzez złożenie stosownego wniosku. Postępowanie o wykonywanie kontaktów z dzieckiem składa się z dwóch etapów.

Jak wszcząć takie postępowanie?

Zgodnie z art. 598¹⁵ § 1 k.p.c. „Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku”.

I etap postępowania w sądzie – złożenie wniosku o zagrożeniu rodzicowi, który utrudnia kontakty z dzieckiem drugiemu rodzicowi – nakazaniem zapłaty na rzecz rodzica uprawnionego do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku

Wniosek do sądu o wszczęcie postępowania w sprawie dotyczącej wykonywania kontaktów z dzieckiem

W pierwszej kolejności należy do sądu złożyć wniosek o zagrożenie nakazem zapłaty na uprawnionego do kontaktów rodzica sumy pieniężnej w danej kwocie za każde niewykonanie albo niewłaściwe wykonanie obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu. Złożenie takiego wniosku do sądu rodzinnego rozpoczyna postępowanie w sądzie, inicjuje I etap postępowania w sprawie o wykonywanie kontaktów z dzieckiem. W takim wniosku uprawniony do kontaktów rodzic powinien uzasadnić żądanie tego aby sąd zagroził uczestnikowi postępowania – rodzicowi, który utrudnia kontakty – nakazaniem zapłaty na jego rzecz określonej we wniosku sumy pieniężnej.

Do wniosku o wszczęcie postępowania należy dołączyć odpis wykonalnego orzeczenia albo wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. Jeżeli postępowanie ma się toczyć na podstawie orzeczenia sądu albo innego organu państwa obcego albo ugody zawartej przed sądem lub innym organem państwa obcego lub przez niego zatwierdzonej, niezbędne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia albo ugody.

Postanowienie sądu opiekuńczego o zagrożeniu rodzicowi, który utrudnia kontakty z dzieckiem drugiemu rodzicowi – nakazaniem zapłaty na rzecz rodzica uprawnionego do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku

Jeżeli Sąd stwierdzi naruszenie po stronie rodzica, pod którego pieczą jest dziecko, to egzekucja kontaktów z małoletnim dzieckiem sprowadza się do dwóch etapów. Etap pierwszy obejmuje groźbę nakazania oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz rodzica uprawnionego do kontaktów za każde naruszenie obowiązku przez rodzica, który utrudnia kontakty. Wówczas sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

Jak podkreśla się w orzecznictwie sądów powszechnych: „Celem postępowania w przedmiocie wykonania kontaktów jest zapewnienie skutecznej realizacji uprawnień rodziców wynikających z art. 113 ¹k.r.o., tj. prawa do kontaktów z dzieckiem, przez wprowadzenie szczególnego postępowania wykonawczego. Celem wprowadzenia takiego rozwiązania jest przymuszenie rodziców do wykonywania obowiązków dotyczących kontaktów z dzieckiem, przy czym orzeczenie wydane na podstawie przepisu art. 598¹⁵k.p.c. ma działać „na przyszłość, a nie z mocą wsteczną” (postanowienie Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego w Warszawie z dnia 14 grudnia 2021 r., sygn. akt VI Nsm 1910/21; postanowienia SO w Toruniu z dnia 10 sierpnia 2012 r. VIII Cz 392/12).

Przykładowa sentencja takiego postanowienia sądu:

„Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie VI Wydział Rodzinny i Nieletnich po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2022 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z wniosku Adama Kodeks z udziałem Anny Cywilnej o wykonywanie kontaktów ojca z małoletnią Amelią Kodeks postanawia:

I. zagrozić uczestnikowi postępowania Annie Cywilnej nakazaniem zapłaty na rzecz wnioskodawcy Adama Kodeks sumy pieniężnej w wysokości po 500,00 zł (słownie: pięćset złotych) za każde naruszenie obowiązków w zakresie kontaktów wnioskodawcy z małoletnią Amelią Kodeks, urodzoną 7.01.2015 r. w Warszawie, wynikających z ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Warszawie w dniu 07.10.2021 r. w sprawie I Nsm 1/21„.

Wysłuchanie uczestników postępowania

Przed wydaniem postanowienia, sąd wysłucha uczestników postępowania.

Na takie postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Co jednak, gdy rodzic nadal będzie utrudniał kontakty z dzieckiem drugiemu rodzicowi?

II etap postępowania – Postanowienie o nakazaniu zapłaty sumy pieniężnej

W sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem sąd nie będzie wszczynał postępowania z urzędu. Wniosku wymaga także wydanie każdego kolejnego postanowienia. Tym samym jeżeli rodzic, który utrudniał kontakty z dzieckiem, mimo wydania przez sąd postanowienia o zagrożeniu nakazania zapłaty określonej sumy pieniężnej za każdy utrudniony kontakt, nadal nie będzie wypełniał obowiązku umożliwienia kontaktów i nadal będzie utrudniał kontakty, to wówczas będzie należało zainicjować etap drugi, w którym, sąd opiekuńczy nakaże rodzicowi zapłacić rodzicowi uprawnionemu do kontaktu należną sumę pieniężną (czyli już nie zagrozi, ale nakaże zapłacić sumę, której zapłatą sąd zagroził w razie dalszego utrudniania kontaktów).

Zgodnie bowiem z art. 598 ¹⁶§ 1. „Jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nadal nie wypełnia swojego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń. Sąd może w wyjątkowych wypadkach zmienić wysokość sumy pieniężnej ze względu na zmianę okoliczności”.

Wysłuchanie uczestników postępowania
Przed wydaniem postanowienia, sąd wysłucha uczestników postępowania, czyli rodziców dziecka. Na takie postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

I co dalej, po wydaniu takiego postanowienia przez Sąd?

Prawomocne postanowienie sądu, w którym nakazano zapłatę należnej sumy pieniężnej, jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. To znaczy, że z takim postanowieniem Sądu można iść do komornika celem wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Ponadto, rodzic uprawniony do kontaktów z dzieckiem może żądać od rodzica, który uniemożliwił kontaktu z dzieckiem, zwrotu uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu

Rodzic, któremu drugi rodzic uniemożliwił kontaktu z dzieckiem, a który poniósł już koszty w związku z przygotowaniem kontaktu może wystąpić do sądu z żądaniem aby sąd opiekuńczy przyznał od takiego rodzica uprawnionemu do kontaktu rodzicowi zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, tj. kosztów podróży rodzica który przyjechał do miejsca zamieszkania dziecka celem wykonania kontaktu wynikającego z orzeczenia sądu.

Przykład

rodzic dojechał już do miejsca zamieszkania dziecka, albo zaplanował czas wolny, płacąc za rozrywki na czas wolny, który miał spędzić z dzieckiem

Wówczas Sąd, po rozpoznaniu i uwzględnieniu wniosku wyda postanowienie w przedmiocie zwrotu wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu od drugiego rodzica, który utrudnił kontakt. Na takie postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Prawomocne postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności.

O czym pamiętać?

Postępowanie powyższe ma dwie strony medalu. To znaczy, że w sposób analogiczny traktuje sytuacje, w której to osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem narusza obowiązku wynikające z orzeczenia sądu regulującego kontakty.

Zgodnie bowiem z art. 598 ¹⁵§ 2 k.p.c. „Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis § 1„.

Jak może się zakończyć takie postępowanie?

Sąd umarza postępowanie, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od uprawomocnienia ostatniego postanowienia nie wpłynął kolejny wniosek w sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem.

W razie pytań, pozostaję do Państwa dyspozycji,

Adwokat Paulina Chebel

Tags: