Wypłata wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka
czyli kiedy możesz uzyskać pensję współmałżonka?
Jak zostało zaakcentowane w ostatnim artykule na blogu zgodnie z Kodeksem rodzinny i opiekuńczym oboje małżonkowie obowiązani są, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wzajemnej pomocy oraz do współdziałania dla dobra rodziny. Jednakże życie pisze różne scenariusze i w praktyce życia małżeńskiego z wykonywaniem tego obowiązku jest różnie. Niespełnianie lub nienależyte spełnianie obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny umożliwia małżonkowi dochodzenia na drodze sądowej świadczeń, mających na celu zaspokojenie potrzeb rodziny. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje możliwości prawne, instrumenty prawne, w oparciu o które małżonek może dochodzić na drodze sądowej od drugiego małżonka świadczeń z tytułu obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny.
Ja nazywam się Paulina Chebel, jestem adwokatem i w tym artykule omówię drugą możliwość wystąpienia na drodze postępowania sądowego w oparciu o art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z żądaniem w ramach obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny nakazania przez sąd pracodawcy małżonka, który nie łoży na utrzymanie rodziny, aby ten wypłacał wynagrodzenie lub jego część na ręce drugiego z małżonków.
Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny – uproszczony sposób dochodzenia środków utrzymania na rzecz rodziny na podstawie art. 28 k.r.o.
Łożenie przez Twojego małżonka na utrzymanie rodziny jest jego prawnym obowiązkiem. W sytuacji gdy małżonek nie spełnia takiego obowiązku, drugi małżonek może dochodzić realizacji obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny na drodze sądowej w oparciu o art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Zgodnie z art. 28 § 1 k.r.o. „Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka„.
Przesłanki zastosowania art. 28 k.r.o.
W art. 28 k.r.o. ustawodawca wymienia dwie przesłanki zastosowania:
I. pozostawanie we wspólnym pożyciu przez małżonków oraz
II. niespełnianie ciążącego na każdym z małżonków obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny
Przesłanki te muszą istnieć łącznie, a brak chociażby jednej z przesłanek stanowił będzie wystarczającą podstawę do oddalenia wniosku małżonka.
Ad. 1 Pozostawanie małżonków we wspólnym pożyciu
Pierwsza uwaga, związana jest z tym, że uprawnienie do wystąpienia z roszczeniem z art. 28 k.r.o. mają tylko małżonkowie natomiast osoby pozostające w konkubinacie nie są uprawnione do wystąpienia z takim wnioskiem do sądu.
Pierwszą z przesłanek – warunków umożliwiających zastosowanie art. 28 k.r.o. i możliwości wystąpienia o wypłacanie wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka jest wymóg pozostawania przez małżonków we wspólnym pożyciu.
Co to oznacza? Oznacza to, że małżonkowie muszą pozostawać we wspólnym pożyciu, tj. musi istnieć między nimi więź uczuciowa (duchowa), fizyczna i gospodarcza. Zatem małżonkowie muszą razem żyć, mieszkać, prowadzić wspólnie dom. Zatem sam fakt fizycznego zajmowania przez małżonków jednego domu nie wystarczy. Przykładowo Sąd Okręgowy w Poznaniu w postanowieniu z dnia 7 stycznia 2014 r., sygn. akt XV CA 1495/13 wskazał: „W ocenie Sądu Rejonowego analiza specyficznej sytuacji stron, prowadzi do wniosku, iż nie pozostają one we wspólnym pożyciu, pomimo fizycznego, dalszego zajmowania tego samego lokalu mieszkalnego, należącego zresztą do rodziców uczestnika. Co prawda strony, nocują w tym samym lokalu mieszkalnym, wraz z małoletnią córką, jednak żyją całkowicie oddzielnie i prowadzą odrębne gospodarstwa domowe. Małżonkowie A. pozostają w głębokim konflikcie, w zasadzie nie rozmawiają ze sobą, korzystają z odrębnych pomieszczeń. Uczestnik wychodzi rano do pracy i wraca do mieszkania dopiero w godzinach wieczornych, na noc. Po pracy przebywa zwykle u swoich rodziców. Sytuacja ta wynika z braku porozumienia małżonków i negatywnej atmosfery rodzinnej, nieprawidłowej relacji uczestnika i jego małoletniej córki, wzajemnych pretensji stron. Strony prowadzą całkowicie odrębne gospodarstwa domowe. Kupują oddzielnie żywność, odzież, środki czystości, kosmetyki, inne artykuły. Małżonkowie nie wychodzą wspólnie, nie czynią żadnych planów, nie podejmują wspólnie żadnych decyzji osobistych, finansowych czy gospodarczych. Nie planują wspólnie żadnych zakupów. Taka sytuacja utrzymuje się przynajmniej od roku czasu. W świetle powyższego, trudno mówić o pozostawaniu małżonków A. we wspólnym pożyciu. W ocenie Sądu z samego faktu, iż uczestnik wraca na noc do mieszkania w T., nie można wywodzić istnienia wspólnego pożycia stron. Analiza całości sytuacji stron prowadzi do wniosku, iż nie pozostają we wspólnym pożyciu, choć formalnie kontynuują związek małżeński i nocują w jednym lokalu mieszkalnym. Niemożliwe jest zastosowanie normy wyrażonej w art. 28 § 1 k.r.o., gdy małżonkowie nie pozostają we wspólnym pożyciu. Jeżeli nie ulega wątpliwości, że między małżonkami brak jest więzi duchowej i fizycznej, to dla przyjęcia, że małżonków łączy więź gospodarcza, nie jest wystarczające to, iż jedno z nich samodzielnie utrzymuje (opłaca czynsz najmu i inne opłaty) wspólnie zajmowane mieszkanie„.
Tym samym Sąd w postępowaniu wszczętym na skutek złożonego wniosku będzie badał to, czy małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu i na wykazanie tego faktu należy przedłożyć w sądzie dowody.
I np. jeśli małżonkowie są w faktycznej separacji i nie pozostają we wspólnym pożyciu taki wniosek o wypłatę wynagrodzenia zostanie przez sąd oddalony.
Zatem jeśli pożycie między małżonkami ustało to wówczas wyłącza to dopuszczalność dochodzenia obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w tym trybie wniosku z art. 28 k.r.o. Wówczas w takim wypadku taki małżonek, który chce wystąpić z roszczeniem o zaspokajanie potrzeb rodziny przez drugiego małżonka ma możliwość skorzystania z roszczenia wskazanego w art. 27 k.r.o., i wytoczenia powództwa, o którym była mowa w artykule „ Jakie masz możliwości prawne, jeżeli Twój małżonek nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny?„.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 29.03.1972 r., sygn. akt III CRN 585/71: „Ustanie tego pożycia – bez względu na to, z czyjej winy nastąpiło – wyłącza dopuszczalność dochodzenia obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w trybie cytowanego przepisu. W takim wypadku wyłącznie właściwy staje się tryb określony w art, 27 k.r.o. lub tryb przewidziany do dochodzenia alimentów – 128 k.r.o.„
Ad. 2 Niespełnianie ciążącego na każdym z małżonków obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny
Sąd w postępowaniu wszczętym na skutek złożonego wniosku będzie również badał to, czy drugi małżonek faktycznie nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny, gdyż to jest druga przesłanka warunkująca uwzględnienie roszczenia małżonka z art. 28 k.r.o.
Niespełnianie ciążącego na każdym z małżonków obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny ma miejsce wówczas gdy małżonek nie przekazuje rodzinie zarobionych pieniędzy, nie dokonuje koniecznych opłat, nie dokonuje koniecznych zakupów, tak aby zapewnić wszystkim członkom rodziny równą stopę życiową.
Jak wszcząć takie postępowania w sądzie?
Wniosek o nakazanie wypłacenia małżonkowi wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka
Celem wszczęcia postępowania w sądzie należy złożyć wniosek o nakazanie wypłacania wynagrodzenia małżonka do rąk drugiego małżonka. Sąd orzeka w postępowaniu nieprocesowym na żądanie drugiego małżonka.
Wnioskodawcą – uprawnionym do złożenia wniosku jest małżonek, który domaga się realizacji obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny przez drugiego małżonka. Uczestnikiem postępowania jest drugi małżonek.
Do jakiego Sądu skierować wniosek o nakazanie wypłacania wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka?
Sądem rzeczowo i miejscowo właściwym do rozpoznania spraw jest Sąd Rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy – czyli występującego z wnioskiem małżonka.
Treść wniosku
Uzyskanie wynagrodzenia osiąganego przez współmałżonka wymaga złożenia wniosku do sądu rodzinnego z żądaniem nakazania przez sąd pracodawcy, ażeby wypłacał wynagrodzenie za pracę małżonka, będącego pracownikiem do rąk jego współmałżonka. Żądaniem mogą być objęte rownież inne należności przypadające małżonkowi.
Nakaz wypłaty może dotyczyć całości pensji lub jej części. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego może obejmować nakaz może obejmować inne należności powtarzające się. Sąd może zatem nakazać wypłatę współmałżonkowi premii czy innych dodatków do wynagrodzenia za pracę.
We wniosku małżonek musi zgłosić żądanie nakazania przez sąd pracodawcy, ażeby wypłacał wynagrodzenie za pracę małżonka, będącego pracownikiem do rąk jego współmałżonka oraz w jego uzasadnieniu wskazać, że jesteście małżeństwem na wykazanie tego faktu przedkładając odpis skrócony aktu małżeństwa, wskazać że pozostajecie we wspólnym pożyciu oraz, że uczestnik mimo, że osiąga dochody to np. zaprzestał dawać jakiekolwiek pieniądze na rzecz rodziny, czy zaczął przeznaczać zdecydowaną część zarobków na alkohol, trwoni zarobione środki, czyli okoliczności mające na celu wykazanie, że zarobki małżonka w całości lub części powinny być wypłacane do rąk jego współmałżonka, a nie są.
Sąd w postępowaniu umożliwi złożenie wyjaśnień małżonkowi wnioskodawcy. W myśl bowiem art. 565 § 1 i 2 k.p.c. rozstrzygnięcie o wydaniu nakazu sądu, aby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające jednemu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka może nastąpić dopiero po umożliwieniu złożenia wyjaśnień małżonkowi wnioskodawcy, chyba że jego wysłuchanie nie jest możliwe lub celowe.
Postanowienie Sądu o nakazaniu wypłacania wynagrodzenia za pracę współmałżonka do rąk drugiego małżonka
Jeżeli Sąd uzna, że w świetle zgromadzonego materiału dowodowego żądanie wniosku zasługuje na uwzględnienie to wówczas wydaje postanowienie o nakazaniu wypłacania wynagrodzenia za pracę współmałżonka do rąk drugiego małżonka.
Celem art. 28 k.r.o. jest uproszczenie realizacji obowiązku alimentacyjnego przejawiającego się poprzez tryb uzyskania środków na zaspokajanie potrzeb rodziny. Tryb dochodzenia zaspokajania potrzeb rodziny na podstawie art. 28 k.r.o. ma na celu szybszą realizację obowiązku alimentacyjnego, gdyż wykonanie takiego postanowienia odbywa się bez konieczności prowadzenia postępowania zabezpieczającego lub egzekucyjnego w tym pośrednictwa komornika.Bowiem na podstawie takiego postanowienia pracodawca będzie przekazywał wynagrodzenie do rąk małżonka pracownika, zgodnie z treścią postanowienia.
Co jeżeli już po wydaniu przez sąd nakazu wypłaty – ustanie pożycie małżeńskiego między małżonkami? Co wówczas z takim nakazem aby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające jednemu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka?
Tak jak zostało to wskazane powyżej możliwość zastosowanie tego trybu dochodzenia świadczeń na rzecz rodziny ograniczona została do sytuacji, małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu. Niemniej jednak, zgodnie z art. 28 § 2 k.r.o. jeżeli sąd wyda już nakaz wypłacania małżonkowi wynagrodzenia drugiego małżonka to wówczas nakaz taki zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.
Pamiętać należy, że każdy stan faktyczny musi być oceniany indywidualnie.
Adwokat Paulina Chebel
