Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, zwana dalej „Tarczą Antykryzysową” wprowadziła zmiany do Kodeksu spółek handlowych w zakresie funkcjonowania spółek kapitałowych, tj. spółek z o.o. oraz spółek akcyjnych. Zmiany dotyczą zasad odbywania posiedzeń, uczestnictwa w posiedzeniach i podejmowania uchwał przez organy spółek kapitałowych przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Stan epidemii niejako sprowokował zmiany w funkcjonowaniu i działaniu spółek kapitałowych, które już wcześniej były postulowane przez przedstawicieli doktryny prawa handlowego oraz determinowane rozwojem i postępem technologicznym. Przyjęte rozwiązania mają na celu usprawnienie działania organów spółek kapitałowych.
Zgodnie z art. 27 Tarczy Antykryzysowej w ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych wprowadza się następujące zmiany.
I. MOŻLIWOŚĆ UCZESTNICTWA W POSIEDZENIACH ZARZĄDU ORAZ PODEJMOWANIA UCHWAŁ PRZEZ ZARZĄDY SPÓŁEK Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ ORAZ SPÓŁEK AKCYJNYCH PRZY WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW BEZPOŚREDNIEGO POROZUMIEWANIA SIĘ NA ODLEGŁOŚĆ
W odniesieniu do spółki z o.o. w art. 208 k.s.h. po § 5 dodano § 5 1–5 3 w brzmieniu:
„§ 5 1W posiedzeniu zarządu można uczestniczyć przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
§ 5 2 Zarząd może podejmować uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
§ 5 3 Członkowie zarządu mogą brać udział w podejmowaniu uchwał zarządu, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.”
W odniesieniu spółki akcyjnej w art. 371 k.s.h. po § 3 dodano § 3 1–3 3 w brzmieniu:
„§ 3 1 W posiedzeniu zarządu można uczestniczyć również przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że statut spółki stanowi inaczej; przepis art. 406 5§ 3 stosuje się odpowiednio.
§ 3 2 Zarząd może podejmować uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że statut spółki stanowi inaczej.
§ 3 3 Członkowie zarządu mogą brać udział w podejmowaniu uchwał zarządu, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka zarządu, chyba że statut spółki stanowi inaczej.”
Tarcza Antykryzysowa tym samym wprowadza jako zasadę możliwość odbywania posiedzeń i podejmowania uchwał przez organy spółek handlowych kapitałowych za pomocą środków porozumiewania się na odległość, natomiast wyjątkiem uczyniła to wówczas, gdy akt założycielski – odpowiednio w spółkach z o.o. w umowie spółki bądź w spółce akcyjnej – w statucie spółki stanowi inaczej. Zatem o ile nie będzie w umowie spółki z o.o. bądź w statucie spółki akcyjnej zastrzeżenia o wyłączeniu możliwości z wykorzystanie środków porozumiewania się na odległość, uczestnictwo w posiedzeniach będzie mogło co do zasady odbywać się w taki sposób.
II. MOŻLIWOŚĆ UCZESTNICTWA W POSIEDZENIACH ORAZ PODEJMOWANIA UCHWAŁ RAD NADZORCZYCH W SPÓŁKACH Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ ORAZ W SPÓŁKACH AKCYJNYCH PRZY WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW BEZPOŚREDNIEGO POROZUMIEWANIA SIĘ NA ODLEGŁOŚĆ
Odnośnie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – w art. 222 k.s.h. po § 1 dodano § 11 w brzmieniu: „W posiedzeniu rady nadzorczej można uczestniczyć przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.”,
§ 3 i 4 art. 222 k.s.h. otrzymały brzmienie:
„§ 3. Członkowie rady nadzorczej mogą brać udział w podejmowaniu uchwał rady nadzorczej, oddając
swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka rady nadzorczej, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Oddanie głosu na piśmie nie może dotyczyć spraw wprowadzonych do porządku obrad na posiedzeniu rady nadzorczej.
§ 4. Rada nadzorcza może podejmować uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków
bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Uchwała jest ważna, gdy wszyscy członkowie rady zostali powiadomieni o treści projektu uchwały oraz co najmniej połowa członków rady wzięła udział w podejmowaniu uchwały. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymagania dotyczące podejmowania uchwał w trybie określonym w zdaniu pierwszym.”
Art. 222 § 5 k.s.h. został uchylony.
W zakresie spółki akcyjnej wprowadzono zmiany w art. 388 k.s.h., tj. po § 1 dodano § 1 1w brzmieniu: „W posiedzeniu rady nadzorczej można uczestniczyć również przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że statut spółki stanowi inaczej; przepis art. 406 5§ 3 stosuje się odpowiednio”.
§ 2 i 3 art. 388 k.s.h. otrzymały brzmienie: „§ 2. Członkowie rady nadzorczej mogą brać udział w podejmowaniu uchwał rady nadzorczej, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka rady nadzorczej, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Oddanie głosu na piśmie nie może dotyczyć spraw wprowadzonych do porządku obrad na posiedzeniu rady nadzorczej”. § 3. Rada nadzorcza może podejmować uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Uchwała jest ważna, gdy wszyscy członkowie rady zostali powiadomieni o treści projektu uchwały oraz co najmniej połowa członków rady wzięła udział w podejmowaniu uchwały. Statut spółki może przewidywać surowsze wymagania dotyczące podejmowania uchwał w trybie określonym w zdaniu pierwszym”.
Art. 388 § 4 k.s.h. został uchylony.
III. FUNKCJONOWANIE ZGROMADZEŃ WSPÓLNIKÓW W SPÓŁKACH Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ ORAZ WALNYCH ZGROMADZEŃ AKCJONARIUSZY W SPÓŁKACH AKCYJNYCH
W odniesieniu do zgromadzeń wspólników spółek z o.o. w prowadzono w art. 2341 k.s.h. zmianę i otrzymał on brzmienie:
Art. 234 1 k.s.h. § 1 „Udział w zgromadzeniu wspólników można wziąć także przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. O udziale w zgromadzeniu wspólników w sposób, o którym mowa w zdaniu pierwszym, postanawia zwołujący to zgromadzenie”.
Zatem zasadą uczyniono możliwości uczestnictwa w zgromadzeniach wspólników sp. z o.o. przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej bez konieczności dopuszczalności tego trybu udziału w zgromadzeniu wspólników w umowie spółki z o.o. O sposobie udziału w zgromadzeniu wspólników sp. z o.o. przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej postanawia zwołujący to zgromadzenie.
Zgodnie z nowelizowanym brzmieniem art. 2341 k.s.h.§ 2 „Udział w zgromadzeniu wspólników, o którym mowa w § 1, obejmuje w szczególności:
1) dwustronną komunikację w czasie rzeczywistym wszystkich osób uczestniczących w zgromadzeniu wspólników, w ramach której mogą one wypowiadać się w toku obrad zgromadzenia wspólników, przebywając w innym miejscu niż miejsce obrad zgromadzenia wspólników, i
2) wykonywanie osobiście lub przez pełnomocnika prawa głosu przed lub w toku zgromadzenia wspólników.
Jednocześnie mając na celu konieczność określenia szczegółowych zasad odbywania zgromadzeń wspólników sp. z o.o. wprowadza wymóg określenia przez radę nadzorczą, a w przypadku, gdy brak rady nadzorczej przez wspólników, regulaminu określającego szczegółowe zasady udziału w zgromadzeń wspólników przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Odzwierciedleniem tego jest brzmienie art. 234 1 § 3 k.s.h. zgodnie z którym „Rada nadzorcza, zaś w jej braku wspólnicy, określą w formie regulaminu szczegółowe zasady udziału w zgromadzeniu wspólników przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Regulamin nie może określać wymogów i ograniczeń, które nie są niezbędne do identyfikacji wspólników i zapewnienia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej. Przyjęcie regulaminu może nastąpić uchwałą wspólników bez odbycia zgromadzenia, jeżeli wspólnicy reprezentujący bezwzględną większość głosów wyrażą na piśmie zgodę na treść tego regulaminu”.
Nadto w art. 238 k.s.h. dodano § 3 w brzmieniu „W przypadku, gdy udział w zgromadzeniu wspólników następuje przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, w zawiadomieniu należy dodatkowo zamieścić informacje o sposobie uczestniczenia w tym zgromadzeniu, wypowiadania się w jego trakcie, wykonywania na nim prawa głosu oraz wniesienia sprzeciwu od podjętej wówczas uchwały bądź uchwał.”
W odniesieniu do walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki akcyjnej zmianę wprowadzono w art. 406 5 k.s.h.: „§ 1. Udział w walnym zgromadzeniu można wziąć również przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, chyba że statut spółki stanowi inaczej. O udziale w walnym zgromadzeniu w sposób, o którym mowa w zdaniu pierwszym, postanawia zwołujący to zgromadzenie.
§ 2. Udział w walnym zgromadzeniu, o którym mowa w § 1 obejmuje w szczególności:
1) dwustronną komunikację w czasie rzeczywistym wszystkich osób uczestniczących w walnym zgromadzeniu, w ramach której mogą one wypowiadać się w toku obrad walnego zgromadzenia, przebywając w innym miejscu niż miejsce obrad walnego zgromadzenia, i
2) wykonywanie osobiście lub przez pełnomocnika prawa głosu przed lub w toku walnego zgromadzenia.
§ 3. Rada nadzorcza określi w formie regulaminu szczegółowe zasady udziału w walnym zgromadzeniu przy wykorzystywaniu środków komunikacji elektronicznej. Regulamin nie może określać wymogów i ograniczeń, które nie są niezbędne do identyfikacji akcjonariuszy i zapewnienia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej.
§ 4. Spółka publiczna zapewnia transmisję obrad walnego zgromadzenia w czasie rzeczywistym. Nie narusza to obowiązków informacyjnych określonych w przepisach o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.
§ 5. W przypadku wykonywania prawa głosu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej spółka niezwłocznie przesyła akcjonariuszowi elektroniczne potwierdzenie otrzymania głosu.
§ 6. Na wniosek akcjonariusza, złożony nie później niż po upływie trzech miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, spółka przesyła akcjonariuszowi lub jego pełnomocnikowi potwierdzenie, że jego głos został prawidłowo zarejestrowany oraz policzony, chyba że takie potwierdzenie zostało przekazane akcjonariuszowi lub jego pełnomocnikowi wcześniej.
§ 7. W przypadku gdy potwierdzenie, o którym mowa w § 6, otrzyma pośrednik, o którym mowa w art. 68i ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2020 r. poz. 89, 284 i 288) lub podmiot, o którym mowa w art. 68i ust. 2 tej ustawy, niezwłocznie przekazuje on potwierdzenie akcjonariuszowi lub jego pełnomocnikowi. Przepis art. 68k ust. 6 tej ustawy stosuje się odpowiednio.”
Zgodnie z art. 101 Tarczy Antykryzysowej – „art. 27 pkt 7 Tarczy w zakresie zmienianego art. 4065 § 5–7, który wchodzi w życie z dniem 3 września 2020 r.”.
Zgodnie z art. 98 ust. 1 Tarczy Antykryzysowej „W odniesieniu do zgromadzeń wspólników zwołanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, zwołujący je może postanowić o umożliwieniu uczestnictwa w nim w trybie, o którym mowa w art. 2341 § 1 ustawy zmienianej w art. 27, z zastrzeżeniem obowiązku poinformowania o tym w trybie przewidzianym dla zwołania zgromadzenia
wspólników i nie później niż na 4 dni przed dniem odbycia zgromadzenia wspólników.
2. W odniesieniu do walnych zgromadzeń zwołanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, zwołujący je może postanowić o umożliwieniu uczestnictwa w nim w trybie, o którym mowa w art. 4065 § 1 ustawy zmienianej w art. 27, z zastrzeżeniem obowiązku poinformowania o tym w trybie przewidzianym dla zwołania walnego zgromadzenia i nie później niż na 4 dni przed dniem odbycia walnego zgromadza„.
IV. WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ, O KTÓREJ MOWA W ART. 293 § 1 K.S.H. ORAZ ART. 483 § 1 K.S.H. – CZŁONKÓW ZARZĄDU, RADY NADZORCZEJ, KOMISJI REWIZYJNEJ ORAZ LIKWIDATORÓW ZA SZKODY WYRZĄDZONE WOBEC SPÓŁKI ZWIĄZANE Z NIEDOCHODZENIEM OD STRONY NALEŻNOŚCI POWSTAŁYCH Z NIEWYKONANIEM LUB NIENALEŻYTYM WYKONANIEM UMOWY W SPRAWIE ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH NA SKUTEK OKOLICZNOŚCI ZWIĄZANYCH Z CHOROBĄ COVID-19
W art. 293 § 1 k.s.h. odnoszącym się do spółki z o.o. oraz w art. 483 § 1 k.s.h.- w zakresie spółki akcyjnej, uregulowana jest odpowiedzialność członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatorów wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy/statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy.
Jednakże regulacje Tarczy Antykryzysowej wprowadzają wyłączenie odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki w określonych okolicznościach związanych z niedochodzeniem roszczeń powstałych w następstwie niewykonania lub nienależytego wykonania umów z zakresu zamówień publicznych, na skutek okoliczności związanych z chorobą zakaźną COVID – 19. Zgodnie bowiem z art. 15u. Tarczy Antykryzysowej „Za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, o której mowa w art. 293 § 1 albo art. 483 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych nie odpowiada wobec spółki członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator, który nie ustala lub nie dochodzi od strony umowy w sprawie zamówienia publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843),należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy, o ile taki wpływ wystąpił lub może wystąpić lub zmienia umowę w sprawie zamówienia publicznego zgodnie z art. 15r ust. 4.„
Nadto Tarcza Antykryzysowa wyłącza również odpowiedzialność karną za przestępstwo z art. 296 § 1-4 k.k., który reguluje odpowiedzialność za wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym, osoby będącej obowiązanej na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej szkodę majątkową.
Tarcza Antykryzysowa wyłącza odpowiedzialność karną wobec braku dochodzenia od strony umowy w zakresie zamówienia publicznego należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem albo zmianą umowy dotyczącej zamówień publicznych na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19. Zgodnie z art. 15t Tarczy Antykryzysowej – „Nie popełnia przestępstwa, o którym mowa w art. 296 § 1–4 Kodeks karny, kto nie ustala lub nie dochodzi od strony umowy, w sprawie zamówienia publicznego, należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19, lub zmienia umowę w sprawie zamówienia publicznego zgodnie z art. 15r ust. 4„.